Gradnja u priobalju Skadarskog jezera, da ili ne, u situaciji sve češćih prijetnji od poplave očigledno mora biti regulisana bolje od trenutne situacije. Centar za urbanizam i arhitekturu radio je nacrt Prostornog plana posebne namjene NP Skadarsko jezero koji još nije usvojen u Skupštini Crne Gore. Planer Ksenija Vukmanović kaže da je na prostoru NP Skadarsko jezeroe evidentirana nelegalna gradnja na zaštićenim površinama, koja se odvijala kako u zoni naselja tako i u zonama na kojima nije bila predviđena izgradnja. U planu su istakli da je veći broj nelegalnih objekata evidentiran u zoni naselja uz vodu Pothum, Ponari, Virpazar, Vranjina, Žabljak Crnojevića, Dodoši, Karuč, Poseljani, Krnjice, Murići, ali i u okviru naselja na padinama prema jezeru - Seoca i Godinje.
– Nelegalni objekti i druge nelegalne intervencije u prostoru su ugrozili pejzažne i predione vrijednosti obalnog pojasa na nizu lokaliteta, i predstavljaju problem za zaštitu životne sredine. Veći dio nelegalno izgrađenih objekata narušava autentični izgled nasleđa, što dovodi i do gubitka lokalnih obilježja. Predložena je strogo ograničena i kontrolisana izgradnja objekata u NP. Gradnja je zabranjena u prvoj i drugoj zoni zaštite prirode, kao i u zonama koje plave. Zaustavljanje nelegalne gradnje može se sprovesti samo kroz jačanje i primjenu zakonske regulative, uz edukaciju stanovništva o važnosti primjene propisa iz oblasti planiranja i uređenja prostora. Legalizacija objekata će biti moguća samo u okviru granica naselja i starih ribarskih staništa. Ostali nelegalni pojedinačni objekti ili grupacije objekata, izgrađeni na poljoprivrednim, šumskim i drugim prirodnim površinama i koridorima infrastrukture u poslednjih desetak godina, predviđeni su za uklanjanje – kazala je Vukmanović.
Iz Opštine u okviru Glavnog grada- Golubovci saopštili su da ne postoji stalni rizik, već rizik izazvan situacijom kada više faktora zajedno izazivaju porast nivoa jezera.
– U najvećoj poplavi do sada, u decembru 2010.godine, bilo je zahvaćeno 825 objekata. Naselja koja su u opasnosti su od kote 6 do kote 10 mnm, a tu spadaju Vranjina, Kurilo, Bistrice, Bijelo Polje, Berislavci, Gostilj i Ponari. U velikim poplavama, kao što je bila 2010.godine, procijenjena šteta na objektima bila je 1.407,877 eura, a na poljoprivrednim gazdinstvima 544.257 eura. Povećani vodostaj u januaru ove godine, ne može se smatrati poplavom – kazali su iz opštine.
Svaka gradnja ispod kote 10.44 (oko 10.5mnm) predstavlja gradnju u zoni ekstremno velikih voda, kaže Darko Novaković, hidrolog.
– To smo jasno utvrdili, nažalost, tokom velikih poplava iz decembra 2010. godine. Iako je možda bilo dileme prije 2010. godine, s obzirom na dotadašnje zabilježene velike poplave oko kote koje doseže nivo vode tokom velikih poplava onda se može reći da je to sada jasno i da je kota 10.5m ograničavajuća kota za gradnju sa aspekta hidrologije. Naravno tu postoje i drugi važni kriterijumi s obzirom da se radi o prostoru NP – kaže Novaković.
On ističe da su karakteristični vodostaji predstavljeni u Prostornom planu posebne namjene NP Skadarsko jezero.
– Male vode su 4.5 – 5.5 mnm, srednje 5.5 – 7.5 mnm, velike vode 7.5 - 9.5 mnm i ekstremno velike vode su od 9.5 mnm i više. Posebno treba istaći da vodostaj 8.5 mnm predstavlja dvogodišnju vodu ili 50 odsto vjerovatnoće godišnje pojave, dok vodostaj 9.00 mnm 3-5 godišnju vodu ili 20-30 odsto vjerovatnoću godišnje pojave. Vodostaj od 9.50 do 10.00 mnm predstavlja 20-50 godišnju vodu ili 2-5 odsto vjerovatnoću godišnje pojave, dok vodostaj od 7.5 mnm se kreće oko jednogodišnje vode i možemo ga očekivati, praktično, svake godine. Poplavom iz decembra 2010. godine sa vodostajem jezera od 10.44 mnm, dostignute su stogodišnje vode – rekao je Novaković.
Mihailo Asanović, odbornik DNP-a, kaže da nema ništa protiv gradnje u priobalju, jer to nikog ne ugrožava već ljudi na svom imanju prave vikendice.
– U gradnji bi trebalo da postoji neki red kako, gdje i od kakvog materijala može da se gradi. Nažalost niko ne može da kontroliše visinu vode to zavisi prije svega od prirode, ali i od još nekih faktora. Taj problem će morati da se riješi, jer ne smije se dozvoliti da građani svake godine strepe kad će voda doći do kuća – navodi Asanović.
Sekretar za planiranje prostora Miljan Barović kaže da nije nadležan za izdavanje građevinskih dozvola za gradnju. On je istakao da konačnu provjeru potrebne dokumentacije za gradnju vrši nadležni inspekcijski organ Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, u postupku prijave građana – naveo je Barović.
A.D. - N.S.

---

Aligrudić: Uz jezero se vazda gradilo
Milorad Aligrudić, mještanin Balabana, kaže da su stare kuće rađene uz Skadarsko jezero.
– Ranije se govorilo da su sadašnjom kotom četiri, a to je Brijeg blata južno od Plavnice ka Albaniji, sve bile kuće i govorilo se da je mačka mogla iz Crne Gore u Albaniju preko krovova. Stare kuće su uz Skadarsko jezero, uopšte uz vodu, a to je u Ponarima, Vranjini, Kurilo, Bistrice, Bijelo Polje. I dan danas se tamo radi, kao što su vikendice. Sva ova gradnja je u planu nacionalnog parka, ali prvih granica, a kako su one pomjerene mnoge vikendice su ostale u njemu. Taj zakon je donijet na štetu građana – ističe Aligrudić.


Mačke do Albanije skakale preko krovova
Milorad Aligrudić, mještanin Balabana kaže da su stare kuće rađene uz Skadarsko jezero.

– Ranije se govorilo da je sadašnjom kotom četiri, a to je Brijeg blata južno od Plavnice ka Albaniji sve su bile kuće i govorilo se da je mačka mogla iz Crne Gore u Albaniju preko krovova. Stare kuće su uz Skadarsko jezero, uopšte uz vodu, a to je u Ponarima, Vranjini, Kurilo, Bistrice, BIjelo Polje. I dan danas se tamo radi, kao što su vikendice. Sva ova gradnja je u planu nacionalnog parka, ali prvih granica. Međutim, NP je pomjerio granice pa su mnoge vikendice ostale u njemu. Taj zakon je donijet na štetu građana – ističe Aligrudić.